Gammawetenschappen: ook economie slodderwetenschap?

Het idee van Adam Smith uit 1776, dat mensen gedreven worden door eigenbelang, is niet van dezelfde orde als de ontdekking van de zwaartekracht door Isaac Newton.

In zijn The Structure of Scientific Revolutions concludeerde Thomas Samuel Kuhn dat wetenschappelijke kennis geen ware verklaring geeft van de externe wereld, maar eerder een reflectie vormt van de activiteiten van wetenschappelijke gemeenschappen. Als we echt wetenschappelijk te werk gaan, aldus Kuhn, volgen dan ook steeds opnieuw waarnemingen, die niet in de bestaande paradigmata passen - anomalieën. Een paradigma zijnde: de verzameling van ideeën en theorieën die op een bepaald moment serieus genomen worden binnen de gemeenschap, die deze kennis produceert. Zo heb je, volgens Kuhn, pre-wetenschap (zonder eenduidig paradigma) naast ‘normale’ of echte wetenschap mèt zo’n paradigma. Die wetenschap zorgt vervolgens, de wetenschappelijke methode volgend, zelf voor een crisis, door op zoek te gaan naar anomalieën. De daaruit voortkomende revolutie leidt dan weer tot nieuwe wetenschap.

De vele gezichten van de gammawetenschappen, van economie, psychologie, sociologie, ethologie, antropologie, pedagogie, filosofie, theologie, rechtsgeleerdheid, andragogie en andragologie en criminologie vormen dan ook een sterke aanwijzing, dat het bij de gammawetenschappen gaat om pre- dan wel pseudowetenschappen.

Ronald Coase publiceerde zijn beroemde paper over “The Nature of the Firm,” 75 jaar geleden. In 1991 ontving hij de Nobelprijs voor economie. In een lezing in 2002 stelde hij vast dat de natuurkunde intussen verder gekomen was dan Isaac Newton; net zoals de biologie, die sinds Darwin nog een hele ontwikkeling heeft doorgemaakt. Dit in tegenstelling tot de economische wetenschap, die, aldus Coase, na Adam Smith eigenlijk nooit iets wezenlijks voortgebracht heeft.

Coase, professor emeritus aan de University of Chicago Law School, en 101 jaar oud, wil nu een nieuw wetenschappelijk tijdschrift beginnen, onder de ambitieuze titel Man and the Economy.

De achterliggende gedachte: de economische wetenschap is failliet. Immers, sinds de huidige crisis moeten economen wel toegeven dat hun ‘wetenschap’ nauwelijks toegevoegde waarde heeft noch in staat is te verklaren wat er gebeurt. FED-chairman Alan Greenspan zelf moest dat toegeven, toen hij eind 2008 tegenover het Amerikaanse congres stelde dat de vrije markt misschien toch niet zo zelfregulerend was als men (hij) altijd gedacht had.

Volgens Coase is het probleem fundamenteler: economen, zo stelt hij, bestuderen op hun best een abstractie van de wereld in cijfers, in plaats van mensen en ondernemingen. Terwijl gammawetenschappen toch pretenderen zich bezig te houden met gedrag en maatschappij. Economen komen niet weg door wat aan modellen te frutselen. Ze moeten hun paradigmata verruilen voor heel andere.

Eind november 2012 beschrijft Coase in de Harvard Business  Review hoe economen vanaf de eerste jaren van de twintigste eeuw zich gingen richten op statistiek en statistische verhoudingen, in plaats van op de echte problemen die ondernemingen ervaren in de productie of mensen bij de besluitvorming. Economen gingen vooral voor elkaar schrijven, in plaats van voor de maatschappij ef het bedrijfsleven. . “It is suicidal for the field to slide into a hard science of choice,”  zegt  Coase, “ignoring the influences of society, history, culture, and politics on the working of the economy.” Met ‘choice’ doelde hij op de steeds complexere vraag-en aanbodcurves. Begrippen als BNP en werkloosheidspercentages hebben weinig of niets van doen met hoe een organisatie in elkaar steekt en succes heeft – of niet.

In het nieuwe tijdschrift zouden vooral case histories en historische verbanden aan de orde moeten komen, en kwalitatieve data. Te veel wetenschappers, aldus de Nobelprijswinnaar, denken dat als je maar genoeg gegevens verzamelt, je in staat bent om relevante modellen en regressie-analyses te maken, die er ‘wetenschappelijk’ uitzien – maar dat niet zijn. Voor hen die geïnteresseerd zijn in een ander soort economie en niet durven wachten op Man and the economy verwijzen wij graag naar de Real-World Economics Review, een on-line tijdschrift met als ondertitel “post-autistic economics newsletter”.

Ook dat tijdschrift, aldus de redactie, “aims to link people wishing to bring sanity, humanity and science back to economics.”  Het abonnement is gratis!